Kaos GL Derneği, LGBTİ+’ların gazetelerde nasıl yer aldığına ilişkin 2018 Medya İzleme Raporu’nu yayınladı. Raporda, önceki yıllardan farklı olarak, internet medyası ve sosyal medya da yer aldı.

Dernek, medyada LGBTİ+ temsilini 10 yıldır mercek altına alıyor. Derneğin 2018 yılı raporu için araştırmayı Ali Erol, Ali Özbaş, Aslı Alpar, Gözde Demirbilek ve Yıldız Tar yürüttü. Araştırmacılar, 2442 metin inceledi. Bu metinlerin yaklaşık yüzde 56’sı (1366 metin) ulusal medyada yayınlanırken; yüzde 44’ü (1076 metin) yerel medyadaydı.

93 haberde ihlalere karşı mücadele yöntemleri yer aldı

Metinlerin 164’ünde (yüzde 7) LGBTİ+’lar metnin konusu değildi, sadece isim olarak yer alıyordu. Bu haberler çıkartıldığında 2018 yılında toplam 2278 haber, söyleşi ya köşe yazısında LGBTİ+’lar yer aldı.

Araştırmadan önce çıkan detaylar şöyle:

* Araştırmanın genel sonucu 2018’de yazılı basında yayınlanan haber, söyleşi ya da köşe yazılarının neredeyse yüzde 50’sinin (1148) hak haberciliği ilkelerine uygun olduğunu ortaya koyuyor.

* Bütün metinlerin neredeyse yarısını oluşturan 1130 metinde ise LGBTİ+’ların temel hakları ihlal edildi, nefret söylemi ve/veya ayrımcı dil kullanıldı ya da metinlerin LGBTİ+’lara ilişkin önyargıları besleyen içerik tercih edildi. Sadece 671 haberde LGBT+’lara saygılı habercilik gerçekleşti.

* Rapora göre; hak haberciliği kapsamında değerlendirilen 1148 metnin büyük bir çoğunluğunda (671 metin, yüzde 58) sadece LGBTİ+’ların temel insan haklarına saygılı bir habercilikle yetinildi.

* Haberlerin yüzde 33’ünde (384 metin); yayınlanan bütün haberlerin ise sadece yüzde 16’sında LGBTİ+’ların yaşadığı ayrımcılık, nefret saldırısı gibi hak ihlallerini hak temelli habercilik ilkeleri çerçevesinde görünür kılındı. Sadece 93 haberde bu ihlallere karşı mücadele yöntemlerinden söz edildi.

123 metinde LGBT+ kişi/dernek hedef gösterildi

* LGBTİ+ örgütlerinin LGBTİ+ haklarına ilişkin görüşleri 2018’de yazılı basında kendisine ancak 70 metinde yer bulabildi. Bu, hak haberciliği kapsamında değerlendirilen haberlerin yüzde 6’sını oluştururken, bütün haberlerin ise sadece yüzde 3’üne denk geliyor.
*Hak haberciliği kapsamında değerlendirilmeyen haberlerin yüzde 85’inde (957); haber yoluyla cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği hak ihlaline yol açıldı.

* 2018 yılında 782 haber, söyleşi ve köşe yazısında LGBTİ+’lar ayrımcı bir dille temsil edildi. Bu, LGBTİ+’ları konu edinen bütün içeriklerin yüzde 34’ünü oluşturuyor. Bütün metinlerin yüzde 16’sına tekabül eden 383 metinde nefret söylemi tespit edildi. 123 metinde ise LGBTİ+ kişiler ya da dernek, kurum ve kuruluşları hedef gösterilerek nefret suçu işlendi.

* 603 metinde (LGBTİ+’ları konu alan metinlerin yüzde 26’sı) lezbiyen, gey, biseksüel, trans ya da interseks olmak “suç” gibi gösterildi.

783 metinde LGBT+’lara ilişkin yanlış bilgi vardı

* 381 metinde (yüzde 16) LGBTİ’ler “ahlaksız” olarak işaretlendi. Bu oranlar “sapkınlık”, “hastalık” ve “günah” olarak işaretlendi.

* Hak haberciliği kapsamında değerlendirilmeyen haberlerin yüzde 99’unda (1121) LGBTİ+’lara yönelik önyargı tespit edildi. Önyargı başlığının alt kategorileri arasında LGBTİ+’lara ilişkin yanlış bilgiler ve stereotiplere hapsetme öne çıkıyor.

* 2018’de yazılı basında yüksek oranda LGBTİ+’lar hakkında yanlış bilgiler yer aldı. Bu yanlış bilgiler arasında örneğin bilimsel geçerliliği olmayan bazı iddialar, eşcinsellerin hepsinin çocukken tacize uğradığı gibi gerçekliği olmayan söylemler, trans geçiş sürecine dair genellemeler yer alıyor.

* Yıl boyunca 783 metinde (yüzde 35) LGBTİ+’larla ilgili yanlış bilgiler dolaşıma girdi. Yine, LGBTİ+’lar bütün haberlerin yüzde 37’sinde (852) stereotiplere hapsedildi.

* Ulusal medyada 2018 yılında LGBTİ’lerin yer aldığı 1579 haber, söyleşi ve köşe yazısı yayınlandı.

En fazla haber Cumhuriyet’te yayınlandı

Yayınladıkları haber, köşe yazısı ve söyleşilerin ayrımcılık, nefret söylemi, önyargı veya LGBTİ’lere yönelik herhangi bir hak ihlali içerip içermediğine bakılmaksızın LGBTİ’leri sayfalarına taşıyan ilk 10 gazete şöyleydi:

Cumhuriyet 159, Hürriyet 148, Yeni Akit 111, BirGün 110, Evrensel 100, Milliyet 83, Habertürk 71, Posta 67, Vatan 41,  Şok 34.

Yeni Akit sistematik nefret yaydı

Gazete odaklı bakıldığında ise ortaya çıkan sonuçlar şöyle:

* Cumhuriyet gazetesinde 2018 yılında yayınlanan 159 haber, söyleşi ya da köşe yazısının 11 tanesinde LGBTİ+’ların sadece ismi geçti. LGBTİ+’ların metnin konusu olmadığı sadece isim olarak yer aldığı 11 tanesi çıktığında bir yıl boyunca Cumhuriyet gazetesi LGBTİ+’ların yer aldığı, 142’sini hak haberciliği kapsamında değerlendirilen 148 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınladı.

* Yeni Akit gazetesinde 2018 yılında yayınlanan tamamı LGBTİ+’lara yönelik hak ihlali ve/veya önyargı içeren 111 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınladı. Yeni Akit gazetesinin bir yılda yayınladığı içeriklerin tamamında LGBTİ+’lara yönelik hak ihlali tespit edildi. 111 metnin tamamında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcı dil kullanıldı. 97 metinde nefret söylemi yer aldı.

BirGün ve Evrensel hak haberciliğinde önde

* BirGün gazetesinde 2018 yılında yayınlanan 110 haber, söyleşi ya da köşe yazısının 10 tanesinde LGBTİ+’ların sadece ismi geçti. LGBTİ+’ların metnin konusu olmadığı sadece isim olarak yer aldığı 10 tanesi çıktığında bir yıl boyunca BirGün gazetesi LGBTİ+’ların yer aldığı, 98’i hak haberciliği kapsamında değerlendirilen 100 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınladı.

* Evrensel gazetesinde 2018 yılında yayınlanan 100 haber, söyleşi ya da köşe yazısının dördünde LGBTİ+’ların sadece ismi geçti. LGBTİ+’ların metnin konusu olmadığı sadece isim olarak yer aldığı 4 tanesi çıktığında bir yıl boyunca Evrensel gazetesi LGBTİ+’ların yer aldığı; 95’ini hak haberciliği kapsamında değerlendirilen 96 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınladı. Gazetede yer alan bir köşe yazısında LGBTİ+’lara ilişkin stereotipler yeniden üretildi.

TIKLAYIN – Raporun tamamın okuyun

İnternet ve sosyal medya da raporda yer alıyor

Kaos GL, 2018 yılı boyunca sosyal medya ortamları ile internet yayıncılığında cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet ifadesi ile LGBTİ varoluşlara yönelik ayrımcı yaklaşım, homofobik ve transfobik söylem içeren haber ve gelişmeleri aylık takibe aldı.

Çalışmanın sonuçları “Homofobik ve Transfobik Nefret Söyleminin İnternet Seyri” başlıklı “2018 Sosyal Medya Raporu” olarak yayınlandı. Raporun bir bölümü 2018 Medya İzleme Raporu’nun “İnternette Nefret Söylemi Takibi” başlıklı kısmında da yer aldı.

Aralık ayı raporunda öne çıkan dört başlık söyle: “Futbol erkek oyunudur bizde sadece hakemler ibnedir”, “eşcinsellik yasaklansın kampanyası”, “LGBTİ masum gibi gösteriliyor, tedavi olmaları lazım” ve “Eşcinsel ilişki için gitti, hayatının şokunu yaşadı”.

TIKLAYIN – “Homofobik ve Transfobik Nefret Söyleminin İnternet Seyri” başlıklı “2018 Sosyal Medya Raporu”