Küresel Kadın Fonu (Global Fund for Women), 2018’de kadın hareketlerinin dünya çapında güçlü yöntemlerle politikaları, uygulamaları ve tartışmaları etkilediğini belirterek kadının insan hakları, cinsiyetler arası adalet ve eşitlik için önemli olayları değerlendirdi.

Listede sıralanan kazanımların dünya çapında kadın hareketinin gücünü örneklediğinin ve bu ruhu 2019’a taşımak için ilham verici olduğunun altı çizildi.

1-Kadının insan hakları savunucuları adalet için çalışmaya devam ediyor

2018’de pek çok ülkede kadın hak savunucularına şiddet ve baskılar sürdü. Mart’ta Brezilya’da 38 yaşındaki Afro-Brezilyalı politikacı ve LGBTQI+ aktivisti Marielle Franco, Ukrayna’da ülkenin önde gelen aktivistlerinden Katerina Gandzyuk öldürüldü. Ancak hak savunucularına karşı artan saldırılara rağmen 2018’de hem çalışmalar yoğunlaştı hem de düşünce ve eylem üretmek ve başarıları kutlamak için kolektif alanlar oluşturuldu.

Arjantin’deki kürtaj hakkı mücadelesi

2- Kürtaj hakkında politika, toplumsal norm ve kamuoyu değiştiriliyor

ABD dahil pek çok ülkede kürtaj haklarını kısıtlama ve geri alma çabaları olsa da dünya çapında ilerleme kaydedildi. Önceden kürtajın tamamen yasak olduğu Şili ve İrlanda’da kürtaj yasallaştırıldı. Arjantin’de on yıllarca süren çalışmalar sonucu kürtaj hakları yasa tasarısı sunuldu. Yasa tasarısı senato tarafından reddedilse de ülkede daha önce görülmemiş bir halk desteği gördü.

3- İklim değişikliğinin çerçevesi değiştiriliyor

2018’de iklim değişikliği üzerinde çalışan ve yerel topluluklarının ihtiyaçlarını dile getiren kadın grupları arttı. Örneğin çevre konularında kadınların liderliğini destekleyen Hindistan Kadın Kolektifi (Women’s Collective in India) gıda güvencesi sağlamak için kadın çiftçilerle çalıştı. Kuzey Uganda’da Kadınlar ve Kırsal Gelişim Ağı (Women and Rural Development Network) sürdürülebilir tarım uygulamalarına başladı. İklim değişikliği çerçevesinde cinsiyet eşitsizliğini “İklim Adaletinde Kadınların Rolü” başlıklı kitabı bu yıl yayınlanan eski İrlanda Başkanı Mary Robinson gibi liderler de gündeme taşıdı.

İklim değişikliği ile mücadelede kadınlar genel olarak karar mekanizmalarının dışında bırakıldığı halde iklim değişikliğinin en ağır sonuçları ile kadınların yüzleştiği fark edildi: Kasırga ve su baskınları sonucu yer değiştirmek zorunda kalanların çoğu kadın ve tüm dünyada kuraklık, su baskınları ve aşırı sıcaklıklardan olumsuz etkilenen besin kaynakları üretiminin yüzde 80’e yakınını kadınlar gerçekleştiriyor.

Ergen kız çocukları için mücadele arttı

4-İktidar ve yönetimde kız çocukları ve genç kadınların gücünün farkına varılıyor

Kız çocukları ve genç kadınlar yeni ve heyecan verici yöntemlerle olumlu değişiklikler için harekete geçiyor. 2018’de kadının insan hakları alanında ilerleme kaydeden genç liderler öne çıktı. Jenerasyonlar arası ve hareketler arası alışverişler yeni hareketlerin oluşmasına alan tanıdı.

MamaCash ve FRIDA örgütlerinin yakın zamanda yayımladıkları araştırmaya göre kız çocukları ve genç kadınların liderlik yaptığı hareketler önemli bir güce sahip. Küresel Kadın Fonu ise kız çocuklarının yönettiği hareketleri desteklemek üzere Ergen Kızlar Fonu’nu (Adolescent Girls Fund) kurdu.

Bir Eksik Olmayacağız hareketi de listede

5- Kadına ve kız çocuklarına şiddet suçları işleyen faillerden hesap soruluyor

Bu yıl dünyada cinsiyete bağlı şiddete karşı mücadeleler sürdü. Mayıs’ta Uruguay’da ilk kez bir sanık “kadın cinayeti”nden hüküm giydi. Kadın cinayeti ülkede 2017’nin Ekim ayında yasal olarak insan öldürme suçundan farklı, nefret suçu gibi özel koşullar göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gereken bir suç sayılmıştı.

Filistin’de pek çok feminist grup kadın cinayetlerine karşı sessizlik ve cezasızlığa karşı harekete geçti. İsrail’de Yahudi ve Filistinli kadınlar Aralık’ta 16 yaşındaki Yara Ayoub’un ve 13 yaşındaki Silvana Tsegai’nin öldürülmesine karşı öfkelerini dile getirmek için grev yaptı. Arjantin’de başlayan ve Güney Amerika’ya yayılan, erkek şiddetine karşı mücadele eden Bir Eksik Olmayacağız (Ni Una Menos) hareketi eylemlerini sürdürdü.

6- İnsani yardımlara feminist bir odak getiriliyor

Bu yıl dünya çapında cinsiyet eşitliği çalışmalarına 300 milyon dolardan fazla bütçe ayıran Kanada Hükümeti gibi büyük fon sağlayıcılar feminist bir odağı olan yardım projeleri yürüttü. İnsani yardımların feminist bir yaklaşımla yürütülmesi dünyada önemli kazanımları destekliyor.

7- Cinsel şiddetin savaş silahı olarak kullanıldığı tanındı

Nobel Barış Ödülü’nün kazananları bu yıl Kongo’da şiddet gören kadınlarla çalışan Dr. Denis Mukwege ve IŞİD’in cinsel şiddetine ışık tutan Ezidi aktivist Nadia Murad oldu. Ödülün Mukwege ve Murad’a verilmesi cinsel şiddetin savaş silahı olarak kullanılması sorununa dikkat çekti.

İşbirliği arttı

8- Kesişimselliğe ışık tutuldu

Kadın hareketleri artan baskılara karşı en güçlü cevabı vermek için strateji geliştirirken gittikçe daha çok örgüt, grup ve lider hareketler arası örgütlenmenin gücünü tanımaya başladı. Kesişimselliğin odağa alınması sonucunda çeşitli konularda uzmanlaşan toplumsal adalet örgütleri arasındaki işbirliği, tartışma ve iletişim sonucunda toplumsal hareketler güçlendi.

Sanat aktivizim için

9- Hükümetler aktivistleri bastırdığında kadın hareketleri yaratıcılıklarını konuşturdu

Orda Doğu’dan Güney Amerika’ya baskıcı hükümetler politikalarına ters düşen hak savunucularını kısıtlamak, tehdit etmek ve yok etmek için çalışıyor. Risklere rağmen kadın örgütleri yaratıcı toplanma, çalışma ve strateji yöntemleri geliştirdi. Acil Eylem Fonu (Urgent Action Fund)raporuna göre gruplar sosyal medya ve diğer teknolojileri kullanarak yeni fon kanalları yaratıyor ve yasal kısıtlamaları deliyor. Sanat aracılığıyla aktivizm de baskılara meydan okumak için kullanılıyor.

10- Direniş devam ediyor

Dünyada pek çok ülkede kadına şiddet, kadına şiddete cezasızlık, ücret eşitsizliği gibi sorunlar bu yıl da devam etti ve kadının insan hakları pek çok açıdan tehdit edildi. Ancak kadının insan haklarına getirilmeye çalışılan kısıtlamalara karşı direniş de tüm gücüyle devam ediyor.