Fotoğraflar: STK’lerin web sayfaları ve sosyal medya

Kadınlar, 2022’de feminist mücadeleyi yükseltti, kazanımlar elde edildi, haklara yönelik saldırılar engellendi.

Diyarbakır’da Rosa Kadın Derneği üye ve yöneticilerinin aralarında olduğu kadın hareketinin temsilcilerine saldıran patriyarkal siyaset sistemi, İran’da kendisini “ahlak polisi” olarak gösterdi, Jîna Mahsa Amini’yi öldürdü. Sonrasında, İran’da başlayan protestolar “saç devrimi” olarak eşitlik mücadelesine mihenk taşı oldu.

Afganistanlı kadınlar eğitim hakları için sokaklara çıkarken, ABD ve Kolombiya’da kadınlar “bedenime dokunma” diyerek kürtaj hakkına sahip çıktı.

2022’de yeryüzünün farklı noktalarından öne çıkan feminist yükselişleri 18 noktada derledik…

1-Nafaka hakkının gaspı kadınların mücadelesiyle engellendi

Şubat 2022’de Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, nafaka konusunda yeni düzenlemeye gidileceğini açıkladı. Düzenlemeye göre 2 yılın altındaki evliliklerde 5 yıl, 5 ila 10 yıl arasındaki evliliklerde 12 yıl nafaka verilmesi planlandı.

Başta Eşitlik İçin Kadın Girimi (EŞİK), Mor Çatı ve Kadınlar Birlikte Güçlü’den kadınların da aralarında olduğu feminist hareketin temsilcileri, düzenlemenin kadınlar açısından büyük bir hak gaspına neden olacağını anlattı. Eylemler düzenlendi. Düzenleme, hayata geçirilmedi.

TIKLAYIN – Mevcut Nafaka Düzenlemesi Neyi Kapsıyor? Nasıl Yapılmak İsteniyor?

TIKLAYIN – “Nafaka Hakkı Değil, Tahsil Edilemeyen Nafakalar Tartışılmalı”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

2- Garibe Gezer’in şüpheli ölümü aydınlatılsın talebi karşılık bulmadı

Kocaeli Kandıra 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde gardiyanların cinsel saldırı ve tecavüzü sonrası 9 Aralık’ta şüpheli bir şekilde yaşamını yitiren Garibe Gezer’e dair dosyada takipsizlik kararına itiraz edildi.

Avukatları, cezaevi görevlileri hakkında “nitelikli cinsel saldırı”, “işkence”, “zor kullanma yetkisinin aşılması” ve “görevi ihmal” suçlarından, doktor İsmail Ülker hakkında da “görevi kötüye kullanma” suçundan yaptıkları suç duyurusu takipsizlikle sonuçlanmıştı.

Gezer’in avukatları Eren Keskin, Jiyan Kaya ve Jiyan Tosun, takipsizlik kararına ilişkin 5 Ocak günü Kandıra Cumhuriyet Başsavcılığı’na itiraz etti. Ancak bu itiraz talebi de reddedildi. Gezer’in ölüm nedeni açığa çıkartılmadı.

TIKLAYIN – Mahpus Gezer’e süngerli odada cinsel saldırı ve işkence

TIKLAYIN – HDP’li 22 milletvekilinden “Garibe Gezer” önergesi

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

3-  Kadınlar İstanbul Sözleşmesi’ni Danıştay’da savundu

Cumhurbaşkanlığı’nın bir KHK’si ile Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptal edilmesi için Danıştay’a vuran 100’ü aşkın kadın örgütü ve hak savunucularının talebi karşılık bulmadı.

Binin üzerinde kadın avukat ve hak savunucusu Ankara’da Danıştay’da Şubat, Nisan ve Haziran’daki duruşmaların ardından Temmuz 2022’de kararını açıklayan Danıştay 10. Dairesi, İstanbul Sözleşmesi’nin feshine ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararının iptal istemini 2’ye karşı 3 oyla reddetti.

TIKLAYIN – İstanbul Sözleşmesi’nin tüm maddeleri…

TIKLAYIN – İstanbul Sözleşmesi nedir, ne değildir?

TIKLAYIN – “İstanbul Sözleşmesi 4 partinin de ortak fikriydi”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

4- Hükümetin “erkek şiddeti ile mücadele genelgelerini” kadınlar gerçekçi bulmadı

Mart’ta Meclis’e sunulan tasarı kapsamında, kasten yaralama suçunun beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı veya canavarca hisle işlenmesi de katalog suç sayılacak.

Mor Çatı avukatlarından Ceren Akkaya düzenlemeleri “eksik ama olumlu” diye yorumladı.

EŞİK, “Yeni TCK değişiklikleri, kadına şiddeti ve kadın cinayetlerini önleyemeyeceği gibi, otomatik bir pişmanlık (!) indirimi getirecek ve birçok hükmü Anayasa Mahkemesi’ne gidecek” dedi.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

5- Afganistanlı kadınlar yasaklara karşı alanlara çıktı  

Taliban, Afganistan’daki kadınların üniversite eğitimi almasını yasaklamasının ardından kadınların yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarında çalışmasını da “ikinci bir duyuruya kadar” yasakladı. Kadınlar, bu kararları protesto etti. Taliban’ın kararlarına Almanya, İsviçre ve ABD’den tepki geldi.

TIKLAYIN – “Şimdi Afganistan’daki kadınların hikâyesini anlatmalı”

TIKLAYIN – “Afganistan’da kadınlar çaresizliğe mahkûm edildi”

TIKLAYIN – Afganistan | Kadınlar üniversite yasağını protesto etti: “Eğitim, hakkımız”

TIKLAYIN – “Cehennemde yaşayan Afgan kız kardeşlerinizi unutmayın”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

6- Kadınların mücadelesi sonuç verdi: Aysel Tuğluk serbest bırakıldı

Hapishane koşullarında demansa yakalanan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk, Ekim 2022’de serbest bırakıldı. Tuğluk’un serbest bırakılması için başta “Aysel Tuğluk İçin 1000 Kadın” kampanya grubu olmak üzere özellikle kadın örgütleri, çok etkin bir mücadele yürüttü.

TIKLAYIN-ATK’den Aysel Tuğluk raporu: Cezaevinde kalamaz

TIKLAYIN-TTB’den Aysel Tuğluk raporu: “Demans hızla ilerliyor, cezaevinde kalamaz”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

7- İranlı kadınlar şeriat düzenini protesto ediyor

Eylül 2022’de Doğu Kürdistan’ın Sakız kentinden başkent Tahran’a akrabalarını ziyarete gelen 22 yaşındaki Mahsa Amini, erkek kardeşinin kullandığı aracı durduran ahlak polisince gözaltına alınmıştı.  Kardeşine, nasihat edilip serbest bırakılacağı söylenerek götürülen genç kadının, gözaltına alındıktan iki saat sonra komaya girdiği ve kaldırıldığı hastanede öldüğü ortaya çıktı.

İran’daki kadınlar, Eylül’den bu yana sokaklarda, Amini’nin öldürülmesi protesto ederken, “Eylemlerin topyekün olarak sisteme karşı olduğunu” vurguluyor.

TIKLAYIN – “Kadınlar, devletin ideolojisini kurduğu başörtüsünü yırttı”

TIKLAYIN – Akademisyen Matin: İran’da başörtüsü yasağı gevşetilebilir

TIKLAYIN – İran’da Mahsa Amini eylemleri: Kadınlar çok kararlı

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

8- Emine Şenyaşar adalet için mücadele etmeye devam etti

Urfa’nın Suruç ilçesinde 14 Haziran 2018’de AKP Urfa Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın koruma ve yakınlarınca eşi ve iki oğlu öldürülen Emine Şenyaşar ile oğlu Ferit Şenyaşar’ın, Urfa Adliyesi önünde başlattığı adalet eylemi devam etti.

Emine Anne, eylemler boyunca, hastalandı, hakkında onlarca dava açıldı, yine de mücadelesinden vazgeçmedi.

TIKLAYIN-Adalet Nöbeti’ndeki Emine Şenyaşar’a hakaret davası

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

9- Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve Tarlabaşı Toplum Merkezi’nin kapatılmak istendi

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, derneğe, “kanuna ve ahlaka aykırı faaliyet yürütmek” suçlaması ile fesih davası açıldığını duyurdu.

bianet’e gelen bilgiye göre, Dernek hakkında Dernekler Masası ve İstanbul Valiliği’nin talebiyle İstanbul Cumhuriyet Savcılığı fesih davası açtı. 

Davanın 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülen iki duruşmasında da henüz bir karar çıkmadı.

On beş yıldır Tarlabaşı’nda çocukların ve kadınların bir araya gelebilecekleri güvenli alanları kurmak için çalışan Tarlabaşı Toplum Merkezi (TTM), medyadaki nefret söylemi ve hedef gösterme haberleriyle başlayan ve idari ve hukuki yaptırımlarla devam eden bir süreç yaşıyor.

25 Haziran 2021’den bu yana bazı medya organlarının karalama haberlerle hedef gösterdiği dernek, Haziran-Eylül 2021 döneminde çeşitli denetimlerden geçti.

Bu sürecin bir parçası olarak Tarlabaşı Toplumunu Destekleme Derneği’ne iki ayrı dava açıldı ve merkez kapatılma tehlikesiyle karşı karşıya. Merkeze yönelik davalarda henüz karar çıkmadı.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

10- Gülşen tutuklandı, tepkiler sonrası serbest bırakıldı

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca TCK’nin 216. maddesini ihlal ederek “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” ile suçlanan şarkıcı Gülşen, sevk edildiği nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğince 25 Ağustos’ta tutuklandı.   Yaklaşık bir hafta sonra serbest bırakıldı.

TIKLAYIN – “İstismarcılar cezasız kalıyor, Gülşen ışık hızıyla tutuklanıyor”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

11- ABD ve Kolombiya’da kürtaj hakları

ABD’de kürtajın anayasal bir hak olmasının yasal zeminini oluşturan mahkeme kararı 24 Haziran’da iptal edildi. Kararı protesto eden 17 milletvekili gözaltına alındı ve serbest bırakıldıl. Bir sağlık hizmeti ve temel hak olan kürtaj hakkından mahrum bırakılan yurttaşlar ise hakları için seslerini yükseltmeye devam ediyor. 

TIKLAYIN-“ABD’de kadının rahmine göz dikmiş bir Cumhuriyetçi Parti var”

TIKLAYIN-Trump’ın yargıçları kadınlara karşı | “Senin bedenin benim kararım”

Kolombiya’da ise ABD’nin aksine kadınlar kazandı. Anayasa Mahkemesi, hamileliğin ilk 24 haftasında kürtajın yasal olduğuna karar verdi. Beşe dört oyla alınan karar, kadınlar tarafından tarihi bir zafer olarak nitelendirildi ve Anayasa Mahkemesi önünde kutlamalar düzenlendi.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

12- Finlandiya Başbakanı Sanna Marin’in dansları

Finlandiya’nın 36 yaşındaki sosyal demokrat Başbakanı Sanna Marin’in bir partide bir grup arkadaşıyla birlikte eğlenirken dans ettiği anlar ülkede tartışma konusu olunca, kadınlardan Marin’e destek geldi.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

13- Regl izni hakkı – ücretsiz ped mücadelesi

Regl dönemlerinde ağrı çeken kadın çalışanlara ayda 3 gün izin verilmesini kapsayan yasa tasarısının son olarak İspanya’da da tanınması gözleri regl izni hakkına çevirdi.

Dünyada iş hayatında regl izni getirilen çok az ülke var ve çoğunluğu Asya’da. Japonya, Tayvan, Endonezya, Güney Kore ve Zambiya bunlardan bazıları.

1922’de ilk yasal regl iznini getiren ise Sovyetler Birliği’ydi. Şu aşamada Türkiye’de çalışma hayatına devam eden kadınlara regl izni verilmesini öngören herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyor.

İskoçya, ped ve tampon gibi regl ürünlerini ücretsiz yapan ilk ülke oldu. Türkiye’de böyle bir uygulama yok. Kadınlar, bu hakkın sağlanması için de mücadele ediyor.

Kadınlar Regl Oldukları İçin Hangi Ülkelerde Vergi Ödüyor?

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

14- “HPV aşısı ücretsiz olsun” mücadelesi

Şimdiye kadar tespit edilen 100 çeşit HPV virüs türü var. Dünya Sağlık Örgütü’nün rahim ağzı kanserini ortadan kaldırma çabaları kapsamında 100 ülkede aşılama programı uygulanıyor.

Türkiye’de de HPV aşısının ücretsiz uygulanması için kampanyalar yürütülüyor. HPV aşısının Türkiye’de ulusal aşı programına dahil edilmesi Meclis gündemine taşınmıştı. Üç doz yapılması gereken aşının toplam maliyeti böylece 3 bin lirayı geçiyor.

Kadınların mücadelesi sonucu Kasım 2022’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca HPV aşısıyla ilgili “medeni hal gözetilerek aşılama yapılacağı”nı açıkladı. Önce Kadınlar ve Derneği, Bakanlığın HPV aşısının ücretsiz yapılacağı açıklamasını “sevindirici” bulduğunu belirtirken “medeni hal gözetilerek yapılmasını” ise “kabul edilemez” olduğunu söyledi.

TIKLAYIN – Askıda HPV aşısı kampanyası başlatıldı

TIKLAYIN – Kadınlardan HPV aşısı için hukuk mücadelesi

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

15- Erdoğan “Aile de aile” dedi: 41. Madde tartışmaları

Ekim 2022’de Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başörtüsü çıkışının ardından gündeme getirdiği anayasa değişikliğinde ‘aile kurumuna’ dair de düzenleme yapacaklarını kaydetti.

“Bir başörtülü olarak başörtümün özgürlüğünün araçsallaştırılıp, LGBTİ+ kardeşlerimizin özgürlüğüne zincir olarak kullanılmasını sağlayacak hiçbir düzenlemeyi kabul etmiyorum. Ya hep beraber özgür olacağız, ya hiçbirimiz!”

İlahiyatçı Fatma Yavuz, Erdoğan’ın, “aile düzenlemesi” adı altındaki LGBTİ+ karşıtı hamlesini böyle yorumladı.

LGBTİ+ aktivistleri Can Kaya ve Miran Koçgir, Kılıçdaroğlu’nun “başörtüsü” çıkışına, “aileyi güçlendirelim” cümlesiyle karşılık veren Erdoğan’ın açıklamalarını yorumladı: “LGBTİ+ toplumuyla da helalleşilsin.”

EŞİK’ten kadınlar, “41. Madde’de yapılması öngörülen değişiklikler kadınlar için de büyük tehdit oluşturuyor. Maddeye eklenmesi konuşulan “aile kadın ve erkeğin birlikteliğinden oluşan birimdir” gibi ifadeler kadınlar için çok yönlü hak kayıplarına neden olabilir” diye uyardı.

“CHP’nin başörtüsü çıkışı AKP için fırsata dönüştü”

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

16- Rosa Kadın Derneği’ne baskılar

Diyarbakır’da Mart 2022’de polis birçok eve baskın yaptı. Baskınlarda yerine kayyım atanan Sur Belediyesi Eş Başkanı Filiz Buluttekin, Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Amed Şube Sekreteri Fatma Yıldızhan ve görevden alınan Sur Belediye Eş Başkanı Filiz Buluttekin ve Rosa Kadın Derneği üye ve yöneticisi kadınların da aralarında olduğu çok sayıda kadın gözaltına alındı. Gözaltına alınan kadınlar, tutuklandı.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

17- 25 Kasım Platformu, 25 Kasım’daki polis şiddetini yargıya taşıdı

25 Kasım Kadın Platformu, İstanbul’da 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele gününde düzenlenen eylemlerde polisin uyguladığı şiddet hakkında ikinci kez suç duyurusu yaptı.

Ayrıca kadınlar, 2022’deki Onur Yürüyüşü’nde kadınları taciz eden Emniyet Müdürü Hanifi Zengin hakkında da suç duyurusu yapmıştı. Ancak Valilik, Zengin’in soruşturulmasına “delil yok” diye izin vermemişti. Oysa, sosyal medyaya da yansıyan görüntüler vardı.

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.

18- Eren Keskin’e yeni soruşturma, Şebnem Korur-Fincancı’ya tutuklama

Türkiye’de uzun yıllardır patriyarkal sistemle mücadele eden iki hak savunucusu kadın avukat Eren Keskin ve Prof. Şebnem Korur-Fincancı baskıların hedefindeydi.

Keskin hakkında, “örgüt üyesi” olduğu iddiasıyla yeni dava açılırken, atmadığı bir tweet nedeniyle de ifade verdi. 

Prof. Şebnem Korur-Fincancı ise Türkiye’nin kimyasal silah kullandığı yönündeki iddiaların araştırılmasını istediği için tutuklandı.

TIKLAY/IN-Şebnem Korur- Fincancı: Susmadığımı defalarca kez kanıtladım

5 Ocak 2020’den bu yana kayıp olan Gülistan Doku’ya dair hiçbir ize rastlanmadı, baş şüpheli tutuklanmadı.