Sorunlu Sözcüklere Seçenekler

Facebook Twitter Google

Her ülkede muhabir ve editörler, toplumlarında uygunsuz kabul edilen sözcükleri kullanmaktan kaçınmaya çaba gösteriyor. Böylelikle medya reaktifleşiyor ve statükoyu güçlendiren bir dille konuşmaya yöneliyor. Dünyanın farklı yerlerinde gerçekleştirilen cins çözümlemeleri statükonun ya da “yaygın” söz dağarcıklarının kadınların toplumdaki eşitsiz konumunu pekiştirdiğini ortaya koyuyor.

Ancak, medya yeni sözcükleri düzenli bir biçimde kullanarak ya da belli bir sözcüğün belli bir insan grubu için neden olumsuz yada uygunsuz bir anlam kazandığını açıklayarak toplumda belli kişilere ilişkin algının değişmesinde proaktif  bir rol de üstlenebilir, böylelikle değişimin güçlü bir ögesi haline gelebilir.

Medyanın ilettiği mesajlardaki son ekleri “adam, adamı” olan terimler de cinsiyetçi ya da kadınları görünmez kılan sözcükler arasında sayılabilir. Ofisboy, fabrika kızı türünden alçaltıcı terimler de bu şekilde adlandırılan kişileri çocuk  konumuna düşüreceğinden sakıncalı sayılır.

Bununla birlikte “siyasal doğruluk”ta her zaman ifrata varma tehlikesi de  vardır. Örneğin Basın İçin Yaşsızlık Sözlüğü’nde E. Hemingway’in “İhtiyar Adam ve Deniz” adlı romanının aslında “Kıdemli Yurttaş ve Deniz” olması gerektiği ileri sürülebilmiştir.

Aşağıdaki listede cinsiyetçi, kadınları dışlayan, çoğunlukla kadınları ve kızları aşağılayıcı oldukları için kullanmaktan sakınılması gekeken bir seçme sözcükler listesi bulacaksınız. Listede, bunlara cinsiyet vurgusu içeren tekil yada cins yansızlığı belirgin çoğul seçenekler sunuluyor. Bununla birlikte cins yansızlığı belirgin terimlerin cinsiyetçiliği önlemenin yanı sıra kadınları görünmez kılabileceğini de akılda tutmakta yarar var. Belli bir sözcüğün kullanılmasının bir iş ya da rolü yalnızca erkeklerin gerçekleştirebileceği algısını güçlendirdiği  durumlarda cinsiyet vurgusu içeren seçeneklere ayrıca yer veriliyor.

Sorunlu Sözcükler                Seçenekler

A

adam kişi,insan,erkek
adam adama bire bir, teketek, kişi kişiye
adam etmek düzeltmek, onarmak, yoluna sokmak,eğitmek
adam gibi doğru dürüst,insana yaraşır
adam kayırmak iltimas geçmek,ayrıcalık tanımak
adam olmak yetişmek, iyi biryere, duruma gelmek
aktör öge, fail,etken
ata soy-sop

B

barmaid içki sunucusu
bilim adamı bilim kadını, bilim adamı, bil gin, bilimci, bilginler

C-Ç

centilmen anlaşması sözlü anlaşma
çalışan anne/karı/kadın ev dışında çalışan anne/karı/kadın
çalışan anneler ev dışında çalışan anneler
çocuğa sarkıntılık çocuk tacizi

D

dansöz kadın dansçı
devlet adamı devlet yöneticisi,politikacı,  politik önder
devlet adamlığı politikacılık, devlet yöneticiliği

E

erkek eşcinsel eşcinsel
erkeksiz tek kadın/yalnız anne
evlenmemiş baba tek/yalnız baba
evlenmemiş adam tek/yalnız erkek
evlenmemiş anne tek/yalnız anne
evlenmemiş kadın tek/yalnız kadın

F-H

fabrika kızı kadın işçi, fabrika işçisi
hizmetçi ev işçisi/yardımcısı
homo, ibne eşcinsel
hostes kabin görevlisi/uçuş yardımcısı

İ

ihtiyar yaşlı, yaşlı kadın, yaşlı erkek
insanoğlu insan soyu, insanlık, insan türü, insan toplumları, halklar
istihdam sınırı iş ayrımcılığı
işadamı iş kadını, iş adamı
iş adamları iş dünyası/çevresi, iş kadınları ve iş adamları
işe adam almak istihdam etmek, personel almak

K

kadın sürücü sürücü
kadın eşcinseliği lezbiyenlik
kadınsı nazik, yumuşak, müşfik
kameraman kameracı
kat hizmetçisi otel işçisi
kısır çocuğu olmayan
kız almak evlendirmek, akrabalık kurmak, dünürolmak
kız çocuğu kız
kız gibi yeni, kullanılmamış
kız oğlan kız cinsel deneyim yaşamamış kadın, erkek
kız kesme taciz
kızlık soyadı evlenmeden önceki soyadı
kızlık zarı himen
komi garson yardımcısı

O-P

ofisboy büro görevlisi
oğlan çocuğu oğlan
orospu fahişe, seks işçisi
peder (dini) rahip

S

seks eşitliği cinsel eşitlik
seks kimliği cinsel kimlik
sevici lezbiyen

T-U

temizlikçi kadın temizlikçi
tercih yanlısı hareket kürtaj yanlısı hareket
tersine ayrımcılık lehte ayrımcılık, olumlu eylem
uşak ev  işçisi

Y-Z

yaşam hakkı kürtaj karşıtı hareket
yaşam yanlısı hareket kürtaj karşıtı hareket
yıkılmış yuva tek/yalnız ebeveyn ailesi
zenci siyah, Afrikalı Amerikalı (ABD’de)

 

  • Etiketler