“LGBTİ+ aktivistleri barışçıl toplanma haklarını kullanmanın yaratıcı yollarını aramaya devam ediyor”
Uluslararası Af Örgütü, “Türkiye: Onur Yürüyüşleri’ne Yönelik Hukuksuz Yasaklamaların Caydırıcı Etkisine Rağmen Aktivistler Mücadeleye Devam Ediyor” başlıklı bir basın açıklaması yayınladı. Açıklama, 2024’teki Onur Yürüyüşleri’nde LGBTİ+’ların karşı karşıya kaldığı hak ihlallerini belgeliyor.
Basın açıklamasında LGBTİ+ hakları aktivistlerinin yetkililer tarafından hedef alındığı, itibarsızlaştırıldığı ve barışçıl toplanma haklarının engellendiği vurgulandı. 2024 Onur Yürüyüşleri’nde gözaltına alınan kişi sayısının 2022 ve 2023 göre az olduğu ancak geçmiş yıllardaki baskıların, Onur Yürüyüşleri’ne katılımı azalttığına dikkat çekildi.
Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Türkiye’de LGBTİ+ hareketi dirençli olmaya ve mücadele etmeye devam ediyor. Ancak neredeyse on yıldır süregelen genel yasaklar, polisin yasaklara meydan okuyanlara yönelik aşırı güç kullanımı, keyfi gözaltılar ve suistimale dayalı kovuşturmalardan sonra artık daha az kişi sokaklara çıkıyor. 2022 ve 2023 yıllarında çok sayıda kişinin gözaltına alınması, bu yılki Onur Yürüyüşleri’ne katılım düzeyini de olumsuz etkiledi.”
Onur Haftası boyunca yapılan etkinliklere, ulaşım sistemlerinin kapatılmasına, LGBTİ+ aktivistlerine yönelik polis saldırılarına değinen açıklamada; LGBTİ+’ların direnişi ve yaratıcı girişimleri üzerine şu ifadeler yer aldı:
“Uluslararası Af Örgütü’nün bu açıklamada belgelediği tüm ihlallere ve yetkililerin hukuksuz kısıtlamalarının oluşturduğu şiddetli, düşmanca ve ayrımcı ortamın caydırıcı etkisine rağmen, LGBTİ+ hakları aktivistleri barışçıl toplanma haklarını kullanmanın ve tüm haklarını geri kazanmak için elzem gördükleri, kamusal alandaki görünürlüklerini sürdürmenin alternatif ve yaratıcı yollarını aramaya devam ediyor.”
Tavsiyeler
Açıklamada yetkililere yönelik tavsiyeler de yer aldı. Türkiye yetkililerine ve İçişleri Bakanlığı’na yönelik tavsiyelerden bazıları şöyle:
- LGBTİ+’ların barışçıl toplanma özgürlüğü, kişi hürriyeti ve güvenliği ve ayrımcılığa maruz bırakılmama haklarına yönelik ihlallere son vermeli ve LGBTİ+’lar dahil herkesin ayrımcılık olmadan barışçıl toplanma haklarından yararlanabilmelerini, barışçıl toplanmalar düzenlemek ve bunlara katılmak için yeterli koruma sağlamayı da içerir şekilde güvence altına almalıdır.
- Yetkililere bildirilmeyen veya başka bir şekilde yetkililer tarafından “kanuna aykırı” olarak değerlendirilen barışçıl protestolara katılımı suç sayan hükümler de dahil olmak üzere, barışçıl toplanma hakkına ilişkin uluslararası insan hakları hukuku ve standartlarıyla bağdaşmayan tüm yerel hükümleri kaldırmalıdır.
- Barışçıl toplanmalara genel veya fiili yasaklar getirmekten, bu yasaklar barışçıl toplanma hakkına yönelik orantısız kısıtlamalar olduğu ve LGBTİ+’lar üzerinde ayrımcı etki yaratabileceği için kaçınmalı ve barışçıl toplanma özgürlüğü hakkını engellemek veya kısıtlamak yerine bu hakkın kullanımı konusunda kolaylaştırıcı bir yaklaşım benimsemelidir. Barışçıl toplanma hakkına yönelik tüm kısıtlamalar, katılımcıların davranışları ve söz konusu toplanmayla ilgili vaka bazlı bir değerlendirmeye dayanmalıdır.
- Kolluk görevlilerinin bir toplanma öncesinde, sırasında veya sonrasında keyfi gözaltı ve alıkoyma uygulamalarından kaçınmasını sağlamalıdır. Gözaltıların yalnızca suç işleneceği yönünde makul bir şüphe veya tehdit varsa gerçekleştirilmesini sağlamalıdır. Barışçıl LGBTİ+ protestocuların yalnızca insan haklarını kullandıkları için ve/veya cinsel yönelim ve/veya cinsiyet kimliğine dayalı olarak gözaltına alınmaları ve alıkonulmaları keyfi gözaltı ve alıkoyma kapsamına girer. Bu şekilde alıkonulan protestocular varsa, derhal ve koşulsuz serbest bırakılmalıdırlar.
- Kolluk görevlilerinin güç kullanımının yasaya uygunluk, gereklilik, orantılılık, ihtiyat ve ayrımcılık yasağı temel ilkelerine riayet etmesini sağlamalıdır.
